Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

,:. • Y TRAETHODYDD. YMCHWILIADAU MEDDWli DYN I WEITHítEDÔEDD DWYI/AW DUW> "- ' •"_ ;ŵs9 l- •■;- í Rhah IH. • ------• .>.. .;7cr,,,:..-•-•, Yn nghyfraniad talentau, athrylith, a doniau naturiol-i;l)lant dynion, ,yn gystal ag yn ngweinyddiadau doniau ysbrydol ei ras,.nidoes derbyn wýn'eb gyda Duw. Nid rhyw un genedl neu ddwy a anrhydeddw^dÄdyiiionrgalld- og, enwog, a defnyddiol i'r byd, yn y naill gangen a'r llàlí o ẁyddoriaeth a chelfyddyd; ond y mae pob cenedl a gafodd eilbendithio,â*gwarëiddiad ac addysg wedì cynnyrchu ei glewion—gwŷr a ennillasant anrhyMedd anfárwol iddynt eu hunain a'u gwlaoî, trwy eu hymroddiad a'u Uafur ar feusydd gwyb- odaéth, aca osodasanty bydyn'gýíFredinol danrwymedigaethoespl ibarchii eu henwau, edmygu eu galluoedd, a gwerthfawrogi y gwasanaeth a gyflawn- asant iddo. Y mae hanesiaeth y wyddoreg dan sylw^yn gystal a phob gwyddör. a chelfyddyd arall, yn. engraifft o ìiyn. Cawsoui achlysttr i-'grý-' bwylì wrth gychwyn fod llawer o ddynion enwog^ỳnddii'w. cael ỳuaysg Uîaws o'r cenedíoedd dwŷreinipl yn ámserau boreupl.y hyd> er nad,yw eu henwau yn adnabyddus i ni. . ; - « *" O'r Groegiaid "henafol y. mae genym enwau Pythagoras, Hipparchus, a .Ptolomy, fel y rhai a ragorasant benaf yn yr efrydiaeth ẅefol; ác nis dylem fyned heibio heb grybwyll fod ein cyudadau ein hûnain, yn yr.Ynys hon, yn efrydwyr glewion yn.y wyddoreg dan sylw, ac eraill hefyd; a' hyny oesáu lawer cyn cred. Sonia haneswyr Groegaidd a Rhufeinaiíbl yn y niodd mwyaf parchus am eu dysgeidiaeth a'u gwybodaeth. Gesyd Dio- genes L'aei-tius hwy yn gydraddol â Chaldeaid Assyria, MagiaMPersia, a Brahminìaid India, mewn dysg ac athroniaeth. Syîwa Caesar a Mela bod ganddynt drefniannau ëang a goleuedig o seryddiaeth, ac athroniaeth natur- iol,— WLy trefniannau hyn, ynghyd a'ù nodiadau ar gangenau eraill o ddysgeidaeth, mor helaethfawr fel y gofynai ugain mlynedd o lafur caled i'r. ysgoleigion cyn y gallasent eu meistroli, a thraddofli i'w còf.y gwersi a'u cynnwysent. « Cynnalia.y Dei'wyddpn," medd Çaìsar, " gýnnadleddau ÿn fynych ar seryddiaeth, syinudiadau a.deddfau y cyrff wybrenol, ac addysg- ant eu dysgyblion yn y pethau hyn." Ceir yn ngwaith Taliesin ỳchydig o'r addysg dderwyddol hòno. Yn un bryddes.t efe a ddywed,--"Mi a wn enwau y ser o'r Gogíedd hyd Austec;" neüfel y" mae.mewn copi'ad arall °'r gân, «Mi a wn rif y ser o'r gogledd i'r deaui" Mewn canig arail— " Dyhuddiant Elphin," efe a heria feirdd ei oes i yingysŵdleu âg ef mfcwn 1855.—3, s 7